ولیمه تولد کودکاز جمله مستحبات در هنگام تولد نوزاد ولیمه و اطعام مومنین است. این کار احترام و تکریم مقام و شکر‌گزاری به درگاه خداوند متعال است که نعمت فرزند را به پدر و مادر عطا کرده است. ۱ - حکم فقهیمستحب است به هنگام تولّد فرزند و به هنگام ختنه او به مؤمنین ولیمه (اطعام) دهند. [۲]
اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاة مع حواشی السّید محمدرضا الگلپایگانی، ج۳، ص۲۲۰.
امام خمینی (قدّس‌سرّه) در این‌باره می‌نویسد: «ولیمه به هنگام تولّد نوزاد مستحب است و این یکی از پنج موردی است که ولیمه در آن مستحب می‌باشد چنان‌که یکی از آن پنج مورد به هنگام ختنه است. و معتبر نیست که ولیمه اولی را در روز ولادت واقع سازد، پس تاخیر آن به چند روز اشکالی ندارد، و ظاهر آن است که اگر در روز هفتم یا قبل از آن ختنه شود و در روز ختنه نمودن او به قصد هر دو ولیمه داده شود هر دو سنت ادا شده‌اند.» [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۳۳، کتاب النکاح، القول:فی احکام الولادة و مایلحق بها، مسالة ۳.
در آداب عقد و نکاح، بعد از بیان استحباب ولیمه در شب یا روز زفاف افزوده‌اند: فانّها من سنن المرسلین و عن النبیّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سلم: «لا ولیمة الّا فی خمس: فی عرس او خرس او عذار او وکار او رکاز» یعنی للتزویج او ولادة الولد او الختان او شراء الدار او القدوم من مکّة، و انّما تستحبّ یوماً او یومین لا ازید؛ للنبوی: «الولیمة فی الاوّل حقّ، و یومان مکرمة، و ثلاثة ایام ریاء و سمعة.» و ینبغی ان یُدعی لها المؤمنون، و یستحبّ لهم الاجابة و الاکل و ان کان المدعوّ صائماً نفلاً، و ینبغی ان یعمّ صاحب الدعوة الاغنیاء و الفقراء، و ان لا یخصّها بالاغنیاء، فعن النبیّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و سلم: «شرّ الولائم ان یدعی لها الاغنیاء و یترک الفقراء.» یعنی: به درستی که ولیمه از سنن مرسلین است و از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که: «ولیمه نیست مگر در پنج چیز: در عرس یا خرس یا عذار یا وکار یا رکاز» یعنی در عروسی یا در ولادت فرزند یا در ختنه نمودن او یا در خریدن خانه یا در برگشت از مکه. و فقط یک روز یا دو روز مستحب است، نه بیشتر، برای آن‌که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت است که: «ولیمه در روز اول حق و در دو روز کرامت است و سه روز ولیمه دادن ریا و سمعه است.» و سزاوار است که مؤمنین برای ولیمه دعوت شوند و برای آن‌ها مستحب است که آن را اجابت نمایند و از ولیمه بخورند، اگرچه دعوت‌شده روزه مستحبی داشته باشد. و سزاوار است که دعوت صاحب دعوت، هم اغنیاء و هم فقرا را شامل شود و دعوت را مخصوص اغنیا قرار ندهد؛ پس از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که: «بدترین ولیمه‌ها ولیمه‌ای است که اغنیا به آن دعوت شوند ولی فقرا به آن دعوت نشوند.» امام صادق (علیه‌السّلام) به هنگام ولادت فرزندشان امام کاظم (علیه‌السّلام)، سه روز مؤمنین را اطعام نمودند و بر همین اساس مرحوم شیخ حرّ عاملی درکتاب وسائل الشیعة بابی تحت عنوان «باب استحباب اطعام الناس عند ولادة المولود ثلاثه ایّام» ذکر کرده است. ۲ - حکمت و اهمیت اطعامآنچه در باطن این آداب و سنن نهفته است، احترام و تکریم مقام و شکر‌گزاری به درگاه خداوند متعال است که نعمت فرزند را به پدر و مادر عطا کرده است. و از سویی دیگر، اطعام مؤمنین زمینه‌ساز پیوند نیک اجتماعی و مقدمه‌ای است برای پذیرش طفل از طرف جامعه، علاوه بر این، آثار معنوی پربرکتی هم در سلامت روحی و جسمی کودک به دنبال خواهد داشت. [۹]
مروجی طبسی، محمدجواد، حقوق فرزندان در مکتب اهل‌بیت، ص۴۸.
بی‌گمان این‌گونه استقبال از کودک، در حقوق بین‌الملل و کنوانسیون‌هایی که به‌عنوان حمایت از کودک تدوین گردیده، یافت نمی‌شود. به توضیحی دیگر، اگرچه در بین برخی از اقوام و ملل، جشن تولّد امری مرسوم و رایج است، امّا با آن‌چه، در اسلام مطرح است، تفاوت ماهوی دارد؛ و آن تقرّب جستن به‌پروردگار با این اعمال، و قرار دادن کودک در تحت حمایت و حفاظت حق تعالی است. پدر و مادر با رعایت این آداب و سنن ضمن این‌که پذیرش مسئولیّت در قبال فرزند را به‌خود القا و بر آن تاکید می‌نمایند، رابطه عاطفی خود را با فرزند نیز استحکام بخشیده، فضای تربیتی آکنده از معنویّت و قداست را برای رشد و تعالی کودک فراهم می‌سازند. رعایت چنین مواردی، ضریب بهداشت روانی و آرامش خاطر را که برای رشد متعادل کودکان لازم است، بالا می‌برد و از اضطراب و نگرانی‌های مادران و کودکان می‌کاهد. ۳ - پانویس
۴ - منبع• انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۲۵۸-۲۵۹، برگرفته از بخش «فصل چهارم حقوق کودک بعد از ولادت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۲۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |